واحد پژوهش یکی از بخش‌های فعال موسسه زیتون است که اوایل سال 96 با هدف مطالعه، پژوهش و تولید محتوای علمی متقن و مستند در شاخه‌های مختلف با محوریت امام حسین (علیه‌السلام) آغاز به کار کرد.

 

این واحد در ابتدا فعالیت خود را بر مبنای سه محور اصلی؛ تشکیل کارگروه پژوهش و انجام پژوهش‌های کوچک مقیاس درون سازمانی، تهیه خوراک محتوایی برای سایر پروژه‌های موسسه زیتون و همچنین پیشبرد پژوهش‌های ملی و بین‌المللی بنا نهاد.

 

تحقق این سه محور اصلی بدون شک نیازمند همفکری و همکاری علمی با محققان و اندیشمندان باتجربه بود و گروه پژوهش موسسه زیتون با علم به این نیاز با موسسات فرهنگی فعال، پژوهشگران و دانشگاهیان بنای همکاری گذاشت.

 

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های واحد پژوهش؛ پر کردن ضعف‌های علمی، عملیاتی و سیاست‌گذاری در حوزه مطالعات مرتبط با حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) بود. به همین منظور پروژه‌های نظری و عملیاتی با هدف ارائه راهکارهای سازنده به سیاست‌گذاران حوزه حسینی در دستور کار قرار گرفت. رسیدن به راهکارهای عملیاتی در حوزه مدیریت نیروهای داوطلب سمن‌های مذهبی یکی از نتایجی بود که بر اساس این دستورالعمل حاصل شد.

 

اما سه سال فعالیت واحد پژوهش نتیجه کاربردی شاخص و مهم‌تری نیز داشت و آن مطالعه ابعاد چندگانه پیاده‌روی اربعین بود. اعضای واحد پژوهش ماه‌ها به کار کتابخانه‌ای، مطالعه میدانی، گفتگو با عناصر و عوامل دخیل در رویداد جهانی اربعین و مشاهدات عینی در این حوزه پرداختند و در نهایت ثمره این تلاش چندین ماهه؛ کتابی شد با عنوان «مطالعه ابعاد شش‌گانه پیاده‌روی اربعین» که اکنون مراحل پایانی چاپ را پشت سر می‌گذارد.

 

تولید محتوا و نگارش پنج عنوان مقاله علمی- پژوهشی به زبان فارسی و انگلیسی که در دومین کنفرانس بین‌المللی اربعین به میزبانی دانشگاه علامه طباطبایی ارائه گردید یکی دیگر از ثمرات فعالیت واحد پژوهش موسسه زیتون است.

 

این واحد همچنین هفت جلد کتاب با محوریت امام حسین (علیه‌السلام) و عاشورا به نگارش درآورده است. رصد فضای آکادمیک بین‌الملل در حوزه حسینی، مقایسه زیارت در ادیان مختلف، نقد و بررسی نگرش اسطوره‌ای به عاشورا، اسطوره‌شناسی با رویکرد عاشورا از جمله موضوعاتی است که این کتاب‌ها حول آن تالیف شده و در دست چاپ است و در آینده نزدیک رونمایی خواهد شد.

 

البته جهت تایید علمی آثار مکتوب پژوهشی، از چهره‌های برجسته دانشگاهی که در کنار تحصیلات آکادمیک، از تجربه سال‌ها فعالیت علمی در حوزه دین هم بهره‌مند بوده‌اند، استفاده شده و لازم به ذکر است به‌واسطه بهره‌مندی واحد پژوهش موسسه زیتون از نیروهای مترجم متخصص در حوزه حسینی، این آثار قابلیت ترجمه به زبان انگلیسی را نیز دارد.

 

جای خالی «حسین پژوهی» در فضای آکادمیک بین‌الملل

یکی از موضوعاتی که طی ماه‌های اخیر، محور فعالیت‌های تیم پژوهش قرار گرفته است؛ رصد موضوع «حسین پژوهی» در فضای آکادمیک بین‌المللی است. برای این منظور جستجوگر Google Scholar به دقت مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه این جستجو نشان داد بیش از 40 داده و چهار صفحه ابتدایی این جستجوگر اختصاص دارد به نام «حسین امیر مکه» و متاسفانه نام و نشان امام حسین (علیه‌السلام) در فضای آکادمیک بین‌المللی به شدت مهجور است. پژوهشگران زیتون بعد از دریافت این نتیجه علمی اکنون مسیر جدیدی برای فعالیت خود تعریف کرده و بر آن شده‌اند که با تلاش بیشتر و یک خیز بلند علمی و در حد توان، جای خالی شیعه پژوهی و به طور اخص حسین پژوهی را در کنار رشته‌های دانشگاهی مطالعات انجیل و یهود پژوهی و مسیح شناسی پر کنند.


تجربه موفق در سایه مدد سیدالشهدا (علیه‌السلام)

راهی که اعضای این واحد از ابتدای کار تا اینجا طی کرده‌اند خالی از مشکل و بی‌دردسر هم نبوده است. گاهی انجام پروژه‌ها به خاطر کمبود منابع مالی به تعویق افتاده و بعضی اوقات نیز نبودن منابع علمی معتبر و دست‌اول، پیشرفت فعالیت علمی را کند کرده است ولی گروه با تلاش و همت بیشتر مسیر را ادامه داده‌اند.

 

همکاری نکردن سازمان‌ها و حمایت نکردن از پژوهش در حوزه حسینی، نیز یکی دیگر از مشکلات مسیر مطالعات و بررسی‌ها بوده است. با این وجود تمام این سختی‌ها و مشکلات در به سرانجام رسیدن پروژه‌ها با عنایات حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) آسان شده و این یاری، برای تک‌تک اعضای تیم پژوهشی آشکار و نمایان بوده است. این حس توجه امام حسین (علیه‌السلام) همان نور امیدی است که نقاط تاریک رسیدن به مقصد را برای اعضای واحد پژوهش روشن‌تر از پیش می‌کند.

 

واحد پژوهش طی سه سال گدشته در راستای معرفی جهانی حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) تلاش نموده است و اکنون در آغاز چهارمین سال فعالیت خود با تجربه بیشتر و با آغوش باز پذیرای هرگونه پیشنهاد همفکری و همکاری از سوی افراد، نهادها و گروه‌های دغدغه‌مند در حوزه پژوهش‌های حسینی است.