به گزارش روابط عمومی موسسه زیتون، آخرین شب از مراسم سوگواری ایام شهادت سیدالشهدا (علیه‌السلام)، با عنوان «روایت یاری، حکایت یاران» شب گذشته و همزمان با شام غریبان حسینی، در محل موسسه زیتون برگزار شد.
در این مراسم «مرضیه محمد زاده» نویسنده، پژوهشگر دینی و مدرس دانشگاه مذاهب اسلامی با موضوع «زنان یاریگر امام حسین (علیه‌السلام)» به ایراد سخن پرداخت.
وی در معرفی زنان تاثیرگذار نهضت حسینی و تبیین نقش این بانوان اظهار داشت: در جریان واقعه عاشورا ما با دو گروه از زنان مواجه هستیم؛ نخست گروهی که در کاروان اهل‌بیت (علیهم‌السلام) حضور داشتند و همراه با امام از مدینه خارج و به سمت عراق حرکت کردند. گروه دیگر بانوانی هستند که به دلایل مختلف از جمله اذن خود امام در شهرهای محل سکونت خود ماندند. از جمله «ام سلمه»، همسر پیامبر که مفتخر به نگاهبانی از ودایع امامت شد و حسین بن علی (علیه‌السلام) ودایع امامت را به او سپرد تا پس از ایشان به فرزندش علی بن الحسین تحویل دهد. یا «ام‌البنین» همسر امیرالمومنین (علیه‌السلام) که به دلیل کهولت سن از این سفر باز ماند. همچنین «لبابه» همسر حضرت عباس (علیه‌السلام) که به توصیه همسر خود برای پرستاری از مادر در مدینه ماند و زنان بسیاری که به دلایل مختلف از همراهی با کاروان باز ماندند.
ضرورت کسب معرفت توسط بانوان جامعه اسلامی
این پژوهشگر در تبیین ویژگی‌ها و اختصاصات بانوان نهضت عاشورا اظهار داشت: زنانی که همراه با زینب کبری (سلام‌الله علیها) و زنان اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در کاروان امام حضور داشتند، دارای ویژگی‌های برجسته متعددی بودند از جمله مکتب‌شناسی و معرفت‌شناسی و اینکه نسبت به مبانی مکتب خود آگاهی کامل و قدرت احتجاج داشتند.
این بانوی نویسنده بر ضرورت کسب معرفت توسط بانوان جامعه اسلامی تاکید کرد و افزود: ما زنان باید کسب معرفت داشته باشیم و پشتوانه فکری مردان باشیم نه دنباله‌رو. باید مانند زنان کربلا نهضت آفرین باشیم.
امام شناسی، آگاه بودن به شرایط زمانه، مدیریت، جهادگر بودن و قدرت پناهندگی از دیگر ویژگی‌هایی بود که این مدرس دانشگاه در بیان مقام زنان عاشورایی بدان اشاره کرد و اظهار داشت: در جریان واقعه عاشورا ما شاهد حضور بانوانی هستیم که حسین بن علی (علیه‌السلام) را به عنوان عمود خیمه اسلام شناختند و همه هستی خود را نثار ایشان کردند؛ نمونه آن «بحریه» دختر «مسعود خزرجی» و همسر «جناده بن حارث انصاری» است که بعد از شهادت همسر، لباس رزم بر تن «عمر» فرزند نوجوانش نمود و او را به میدان دفاع از امام فرستاد.
به گفته این پژوهشگر اسلامی، مدیریت و تدبیر هوشمندانه امور در شرایط بحران؛ ویژگی دیگر بانوان عاشورایی به‌ویژه حضرت زینب کبری (سلام‌الله علیها) است و متاسفانه ما با نسبت دادن القابی چون رنج‌کشیده، ستمدیده و ... ظلم بزرگی نسبت به این بانوی بزرگوار روا داشته‌ایم در حالی که ایشان پس از کارزار عاشورا و هنگامی که خیمه‌ها را در معرض هجوم وحشیانه سپاه عمر سعد دید، با مدیریتی بی‌نظیر و شجاعت مثال‌زدنی خود به گونه‌ای از خیمه‌ها محافظت کردند که حتی یکی از این بچه‌ها گم نشد و زیر سم ستوران نرفت.
زینب کبری (علیهاسلام) آن‌چنان قوی در برابر خیمه ایستاد و از امام محافظت کرد و فریادی کشید که عمر سعد مجبور به عقب‌نشینی شد و این‌گونه پاسدار جان امام زمان خود شد.
مقصود از امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح امور کلی جامعه است نه جزئیات
یکی دیگر از اختصاصات زنان نهضت عاشورا، مشارکت در امربه‌معروف و نهی از منکر است که محمد زاده در تبیین این مولفه اظهار داشت: طبق آیه 71 سوره مبارکه توبه، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه‌ای است که به‌طور یکسان بر دوش مردان و زنان جامعه اسلامی نهاده شده است.
اگر آنچه «ابن اعثم» به عنوان نامه امام به «محمد بن حنفیه» نقل کرده را صحیح بدانیم که ایشان هدف از این حرکت را اصلاح امر جدشان بیان نموده‌اند، اصلاحات عصر امام، ایرادات و اشکالاتی بود که وسیع و عمیق بود. ایراداتی که مربوط به امور کلان جامعه بود نه آن امر به معروفی که ما به امور جزئی تنزل داده‌ایم. مقصود اصلاح روند جامعه بود و زنان نهضت حسینی نیز همچون امام خود در برابر حاکم ظالم و جائر زمانه ایستادند. زینب کبری (سلام‌الله علیها) خطاب به حاکم ظالم زمان خود خطابه تاریخی قرائت می‌کند و تکمیل‌کننده حرکت امام در اصلاح اشکالات بنیادی بود که 50 سال همه زوایای جامعه اسلامی را در خود فرو برده بود.
محمد زاده در ادامه سخنان خود تصریح کرد: در کاروان زنان عاشورایی بانوانی حضور دارند که علاوه بر فعالیت اجتماعی و مشارکت در حرکت تاریخی هجرت از مدینه، مادران موفق بودند و زینب کبری (سلام‌الله علیها) با تربیت فرزندانی شجاع و دلاور، نمونه بارز مادر موفق است.
زنان؛ نخستین مرثیه‌سرایان واقعه عاشورا
این نویسنده کتاب‌های عاشورایی، جهانی‌شدن نهضت حسینی و ماندگاری قیام عاشورا تا امروز و تا همیشه تاریخ را مرهون نقش‌آفرینی زنان عاشورایی دانست و تاکید کرد: بعد از واقعه جانسوز عاشورا شاهد آن هستیم که اولین مرثیه‌سرایی را زنان انجام دادند؛ حضرت زینب (علیهاسلام) بعد از شهادت برادر و امام خود، پیکر مطهر ایشان را در آغوش کشیده و خطاب به جد بزرگوارشان عباراتی را بیان فرمودند و به دنبال ایشان، «رباب» همسر امام و فاطمه دختر حضرت حسین (علیه‌السلام) بانوانی بودند که نخستین مراثی را پیرامون واقعه عاشورا سرودند و این اشعار تا امروز نیز ادامه پیدا کرده است.
وی همچنین به نقش بانوانی چون ام سلمه و ام‌البنین (سلام‌الله علیها) اشاره کرد که نخستین مجلس عزا بعد از شهادت حسین بن علی (علیه‌السلام) و یارانشان را برپا کردند و زمینه‌ساز این اتفاق تا کنون بوده‌اند.
نقش‌آفرینی زنان سپاه کفر
زنان و همسران قتله کربلا و سپاه دشمن، گروه دیگری از بانوان نقش‌آفرین در نهضت عاشورا بودند که این مدرس دانشگاه در بخشی از سخنان خود به آن اشاره کرد و اظهار داشت: در بین افرادی که در سپاه دشمن بودند و دست به قتل امام زدند، حتی یک زن دیده نشده است که سنگی به سوی امام و لشگر امام پرتاب کند و دخالتی در این جنایت نداشتند و بالعکس، علم مخالفت با آنچه همسرانشان مرتکب شدند برداشتند؛ مانند «مرجانه» مادر عبیداله که او را برای این گناه بزرگ سرزنش می‌کرد یا همسر یزید و دخترش «عاتکه» که در مجلس ابن زیاد با شنیدن سخنان زینب کبری (سلام‌الله علیها) گریستند و یزید را وادار به برگزاری مجلس عزای شهادت امام و یارانش کردند.
مخالفت همسر خولی با جنایتی که او نسبت به سر مطهر سیدالشهدا (علیه‌السلام) مرتکب شد یا اقدام خواهر «کعب بن جابر» که کلاه‌خود امام را به غارت برده بود و بیرون راندن او از خانه، نمونه اقداماتی است که زنان قتله کربلا بعد از این اتفاق و آگاه شدن از اصل ماجرا انجام دادند.
به گفته محمد زاده، ممانعت از حمله به خیمه آل الله توسط زنی از قبیله «بکر بن وائل» و دفن پیکر مطهر شهدا افتخار دیگری بود که نصیب زنان قبیله بنی اسد شد، در حالی که مردان‌شان از این کار هراس داشتند و همه اینها نشان از نقش‌آفرینی زنان در ماندگاری نهضت کربلا دارد.
صبر در کنار عقل و اراده ارزش پیدا می‌کند
محمد زاده در بخش پایانی سخنان خود به مولفه صبر در میان زنان کاروان حسینی به‌ویژه زینب کبری (علیهاسلام) اشاره کرد و با تاکید بر اینکه سوگواری در مصیبت عزیزان، منافاتی با صبر ندارد اظهار داشت: ویژگی شاخص زنان عاشورایی صبر ایشان است. هرچند در برابر داغ قطعه‌قطعه شدن عزیزانشان سوگواری کردند، اما آنچه خدا از ما می‌خواهد اینکه از درون متلاشی نشویم. صبر در کنار عقل و اراده ارزش پیدا می‌کند و این همان چیزی است که ما در شخصیتی چون حضرت زینب (سلام‌الله علیها) می‌بینیم. همان ویژگی که باعث شده در بسیاری از کتب و در زبان عرب از ایشان به عنوان «امراه العاقله» نام برده شود.
این پژوهشگر و نویسنده خاطرنشان کرد: زنان در نهضت حسینی نقش بسیار مثبت داشتند و این نقش‌آفرینی آن‌چنان پررنگ بود که توانستند پیام نهضت امام را به گوش تاریخ برسانند.