پیاده‌روی اربعین در سال‌های اخیر موضوع مورد بحث بسیاری از مراکز علمی و دانشگاهی بوده است. هر ساله میلیون‌ها انسان با فرهنگ، نژاد و زبان مختلف برای بزرگداشت یکی از شعائر مذهبی گردهم می‌آیند. درنگ در ابعاد مختلف این رویداد بین‌المللی تنها گوشه‌ای از بایسته‌هایی است که ذیل عنوان اربعین‌پژوهی مورد مطالعه پژوهشگران مسلمان و غیر مسلمان قرار گرفته است.
واحد پژوهش موسسه زیتون نیز با توجه به اهمیت حرکت جهانی «پیاده‌روی اربعین» و لزوم کند و کاو دقیق این پدیده، از سال گذشته با همکاری جمعی از دانشگاهیان و پژوهشگران حوزه مطالعات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و مدیریت کار مطالعه علمی و تخصصی در حوزه پیاده‌روی اربعین را آغاز نمود. حاصل کار این پژوهش 11 ماهه؛ کتابی است با عنوان «پیاده‌روی اربعین در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، جمعیت شناختی، ژئوپولتیک و استراتژیک» که مراحل پایانی و نزدیک به چاپ خود را می‌گذراند.
از محتوای اثر حاضر، پنج مقاله تخصصی نیز استخراج و به همایش بین‌المللی اربعین که مهرماه سال جاری در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد ارائه گردید. از این میان سه مقاله برگزیده و مقاله «پیاده‌روی اربعین؛ فرصتی برای شکل‌گیری شبکه جهانی تشیع» در نشست «ابعاد فرهنگی و رسانه‌ای اربعین» با حضور اساتید دانشگاهی ارائه و بررسی شد.
حضور مدیر واحد پژوهش موسسه زیتون در این نشست بهانه‌ای شد برای گفت و گو پیرامون فرایند آغاز این پژوهش و سیر تولید محتوای کتاب.
«سوده منصوری» می‌گوید: بدون تردید امام حسین (علیه‌السلام) مهم‌ترین محور گردهمایی شیعیان جهان و عاشورا مهم‌ترین خاطره زخمی در ذهن شیعیان است. این وحدت عقیده که در سال‌های اخیر منجر به تشکیل یک اجتماع واحد انسانی با عنوان پیاده‌روی اربعین شده است؛ ما را به این فکر واداشت که چگونه می‌توان از این بستر برای تشکیل شبکه جهانی شیعیان استفاده کرد.
کار با مطالعه علمی و کتابخانه‌ای و با بهره‌گیری از دانش‌آموختگان و پژوهشگران رشته‌های جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، مدیریت و فلسفه اسلامی آغاز شد و البته در ادامه کار از نتایج پژوهش‌های دانشگاهی و مطالعه فعالان حوزه اربعین پژوهی برای گردآوری محتوای کتاب استفاده کردیم.
مسئول پروژه کتاب اربعین می‌گوید: اثر حاضر در سه بخش و حول موضوع بررسی پیاده‌روی اربعین در ابعاد شش‌گانه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، جمعیت شناختی استراتژیک و ژئوپولتیک به نگارش درآمده است.
بخش نخست به ارائه مفاهیم نظری پیرامون ابعاد شش‌گانه موضوع پیاده‌روی اربعین، شناسایی مخاطبان، رصد وضعیت کنونی ارتباط میان مخاطبان و بررسی چگونگی رسیدن به وضعیت مطلوب این ارتباط اختصاص دارد.
در بخش دوم کتاب مباحث چهارگانه حفظ، توسعه کمی، توسعه کیفی و شبکه‌سازی شیعیان مطرح و ذیل هریک از این عناوین با یک آسیب‌شناسی دقیق، فرصت‌ها و تهدیدهای هر حوزه استخراج و تبیین شده است.
موضوع مهم و قابل توجه در این بخش؛ پرداختن به این مسئله است که چگونه می‌توان از بستر پیاده‌روی اربعین برای ایجاد شبکه روابط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بین نخبگان شیعه در محیط جامعه مدنی و در سطح جهانی نهایت استفاده را به عمل آورد.
در بخش پایانی کتاب بسته راهبردی و استراتژیکی برای نهادهای دست‌اندرکار برنامه پیاده‌روی اربعین شامل نهادهای سیاست گذار ایرانی، نهادهای اجرایی، نهادها و سازمان‌های پژوهشی، سمن‌های فرهنگی- تبلیغی، عتبات عالیات، علما و مراجع، سرمایه گذاران، رسانه های داخلی و خارجی، موکب داران، خیرین و جریان های قومی شامل قبائل، گروه‌ها و طوائف تدوین و ارائه گردیده است.
مسئول واحد پژوهش موسسه زیتون خاطر نشان کرد: البته این پژوهش گام ابتدایی در مسیر مطالعه علمی پیاده‌روی اربعین بوده است و این واحد توانایی و آمادگی کامل دارد تا در صورت اعلام نیاز، مطالعه مدیریتی و تدوین پیشنهادهای استراتژیک اجرایی مختص هریک از این عناصر دست‌اندرکار را ارائه دهد و هرگونه سفارش پژوهش در این زمینه را پذیرا است.
آنچه نقطه قوت کتاب مطالعه پیاده‌روی اربعین در مقایسه با دیگر پژوهش‌های مشابه به شمار می‌آید؛ پرهیز از ایرانیزه بودن مبنای مطالعاتی با در نظر گرفتن تنوع و تعدد ملیت، زبان و فرهنگ، جنسیت، گرایش‌های قومی، جهت‌گیری‌های سیاسی و اعتقادی مخاطبان و تلاش برای شنیده شدن صدای تک تک عناصر مرتبط با حرکت جهانی اربعین است.
ارتباط دوسویه پژوهشگران این کتاب با گروه‌های مطالعاتی ایران، عراق و آمریکا و استفاده از داده‌های مطالعه شده و منطبق با واقعیت میدانی این گروه از محققان نیز بر مستند بودن محتوای این اثر افزوده است.
کتاب مطالعه پیاده‌روی اربعین در حال حاضر در 500 صفحه به زبان فارسی تدوین شده و به مرحله انتشار رسیده است. در صورت فراهم شدن بستر مناسب به زبان‌های دیگر از جمله عربی و انگلیسی ترجمه خواهد شد.
ثبت نظر شما